Περαιτέρω φως στην τέχνη της γλυπτικής που καλλιεργήθηκε κατά τα κλασικά χρόνια στο νησί της Τήνου ρίχνει ο σημαντικός αριθμός επιτύμβιων στηλών που αποκαλύφθηκε κατά την ανασκαφή του Πανεπιστημίου Αθηνών στην περιοχή Ξώμπουργκο.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού τα γλυπτά αυτά «ως υψηλής ποιότητας έργα, αποτελούν κρίκο ανάμεσα στην ιστορία της αρχαίας γλυπτικής και της παράδοσης της σύγχρονης τηνιακής γλυπτικής».
Ειδικότερα:
Ο χώρος του νεκροταφείου βρίσκεται στις νότιο-ανατολικές υπώρειες του λόφου του Ξώμπουργου (εικ. 1) και αντιπροσωπεύει το κύριο νεκροταφείο των Κλασικών Χρόνων για τον αρχαίο οικισμό που αναπτυσσόταν στη δυτική και νότια κλιτύ του λόφου. Ο οικισμός, που ιδρύθηκε οχυρωμένος με ένα κυκλώπειο τείχος λίγο πριν το 1000 πριν. ως «οικισμός καταφύγιο», αναπτύχθηκε σταδιακά και επεκτάθηκε στη νότια κλιτύ του λόφου και απoτέλεσε τον σημαντικότερο οικισμό της Τήνου και βασικό οικονομικό και πολιτικό κέντρο του νησιού μέχρι την εγκατάλειψή του στο τέλος του 4ου αι. πριν
Εικ. 1. Το κλασικό νεκροταφείο στις νότιο-ανατολικές υπώρειες του λόφου του Ξώμπουργου.
Το νεκροταφείο αναπτύσσεται σε δύο διαδοχικά άνδηρα του λόφου εκατέρωθεν ταφικής οδού που οδηγούσε στον οικισμό. Οι τάφοι που έχουν αποκαλυφθεί έως τώρα στο κάτω άνδηρο είναι κυρίως κεραμοσκεπείς (εικ. 2).
Εικ. 2. Κεραμοσκεπής τάφος του 5ου αι. π.Χ.
Yπάρχουν και κιβωτιόσχημοι, καθώς και δύο σαρκοφάγοι (μία πήλινη και μία λίθινη) και αρκετοί εγχυτρισμοί (κυρίως νηπίων). Ανάμεσα στους τάφους υπήρχαν εναγιστικές πυρές. Οι νεκροί ήταν ενταφιασμένοι με λίγα κτερίσματα, συνήθως αγγεία εισηγμένα από την Αττική. Η σήμανση των τάφων σε αυτό το άνδηρο γινόταν με απλούς ανεπεξέργαστους λίθους.
Αντίθετα, στο άνω άνδηρο υπήρχε κατά μήκος της ταφικής οδού μια σειρά κτιστών, πολυτελών κατασκευών διαφόρων τύπων για τη στήριξη ταφικών μνημείων. Ένας μικρός αριθμός επιτυμβίων στηλών που είχαν βρεθεί παλαιότερα στην περιοχή αποδίδονται στο νεκροταφείο, όμως για πρώτη φορά φέτος βρέθηκε ένας ικανός αριθμός επιτυμβίων στηλών στον χώρο του νεκροταφείου. Όλες βρέθηκαν σε ένα στρώμα καταστροφής του 4ου αι. πριν, σπασμένες και πεταμένες, με την κύρια όψη στο έδαφος. Ορισμένες είναι ιδιαίτερα σημαντικές για την ιστορία της τηνιακής γλυπτικής, όπως μία στήλη με ανάγλυφη παράσταση γυμνού νέου από την οποία σώζεται μόνον το κάτω τμήμα (εικ.3) και μία άλλη με παράσταση γυμνού γενειοφόρου και πιθανότατα αφηρωϊσμένου άνδρα που συνοδεύεται από μικρό «παίδα» (τον συνήθως ερμηνευόμενο ως δούλο) που κρατά πτηνό (εικ. 4).
Εικ. 3. Κάτω τμήμα επιτύμβιας στήλης με γυμνό νέο (τέλος 5ου αι. πΧ.)
Εικ. 4. Επιτύμβια στήλη με παράσταση αφηρωϊσμένου άνδρα με τον δούλο του ( 4ου αι. π.Χ.).
Πρόκειται για έργο εξαίρετου γλύπτη κατασκευασμένη σε τηνιακό μάρμαρο που αποκόπτεται εύκολα σε επίπεδες επιφάνειες («φυλλιάρικο» ) και ίσως για αυτό το πρόσωπο του ανδρός βρέθηκε λίγο πιο πέρα από τη στήλη (εικ.5).
Εικ. 5. Το πρόσωπο του άνδρα της στήλης εικ. 4 όπως βρέθηκε στο στρώμα καταστροφής.
Την ανασκαφή διευθύνει η ομότιμη καθηγήτρια κ. Νότα Κούρου. Χορηγοί της ανασκαφείς είναι η Γενική Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής πολιτικής του Υπουργείου Ναυτιλείας και η μη κερδοσκοπική εταιρεία πολιτισμού ΑΙΓΕΑΣ ΑΜΚΕ του Α. και της Μ. Μαρτίνου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου